GİRESUN İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ

Konut Mimarisi

1-TİRALİZADE HASAN BEY KONAĞI

İlçesi                                      : Piraziz

Mahalle/Köyü                        : Merkez

Kadastral Durum:  Pafta       : 2 Parsel 1028

Karar / Tarih                          :  11. 10. 1990 / 857

Yapım Tarihi                          : 1908

Yaptıran                                 : Tiralizade Hasan Bey

Yapı Tipi                                :Konut

Piraziz ilçesinin Eren Mahallesinde taş duvar ile çevrili geniş bir bahçe içerisinde yer alan konak, Tiralizade Hasan Bey tarafından 1908 yılları arasında inşa edilmiştir. Konak, halen aynı ailenin fertleri tarafından kullanılmaktadır. 

Konak, bodrum üzeri iki katlı olarak kagir tekniğiyle (yığma taş) kesme taştan inşa edilmiştir. Konağın girişine iki kollu, C şekilli barok üsluplu süslemelerin hâkim olduğu bir merdiven ile ulaşılır. Konağın kenar pencereli, taş söveli, iki kanatlı cümle kapısı, cephenin tam ortasında bulunur. Kapı kanatları demirden yapılmış olup, tablalarında barok üsluplu motifler yer alır. Giriş üzerinde iki adet yivli sütun ile taşınan balkon yer alır. Ön cephede her katta dörder adet pencere yer alır. Dikdörtgen formlu ve giyotin tarzlı olan pencereler düz atkı taş açıklıklı olup, üst kat pencereleri kırık alınlıklıdır. Cephe, üstte payandalarla destekli dekoratif taş saçak ile son bulur.

Konak, sofanın bir kapı ile ortadan ikiye ayrılmasıyla harem-selamlık şeklinde düzenlenmiş ve harem kısmı için kuzey cephesinde, giriş kapısının aksi istikametinde bir giriş verilmiştir. İç sofa planlı yapıda odalar, sofanın iki tarafına sıralanmıştır. Odalara açılan kapılar iki kanatlı ve ızgara şeklinde tepe pencerelidir. Üst kata geçiş, sofanın batısında bulunan odaların arasında bulunan bir merdiven ile sağlanır. Tavanlar ahşap olup, dekoratif tavan göbekleri vardır. 

Cephede düzenlemesinde görülen giriş kapısı, balkon sütun ve parmaklıkları, köşe ve kat silmeleri, kapı ve pencere söveleri, pencere kırık alınlıkları ve saçak, barok ve rokoko üsluplu süslemeleri ile Giresun’da yer alan en gösterişli konut örneğidir. İçerisine Naim Tirali’ye ait özel eşyalar ve zengin bir kütüphane bulunan konağın mobilyalarında rokoko üslubu hâkimdir.

 

1. kat planı

2. kat planı

2. kat tavan planı

 

İtalya’da Barok Pencere Alınlıkları (W. West)

Pencere Alınlığı

Yivli Sütun

 

2- TİRALİZADE OSMAN BEY KONAĞI

İlçesi                                      : Piraziz

Mahalle/Köyü                        : Merkez

Kadastral Durum                  :  Pafta: 2 Parsel 1028

Karar / Tarih                          :  11. 10. 1990 / 857

Yapım Tarihi                          : 1926

Yaptıran                                 : Tiralizade Ali Ağa Oğlu Osman Bey

Yapı Tipi                                :Konut

Piraziz ilçesinin Eren Alt Mahallesinde taş duvar ile çevrili geniş bir bahçe içerisinde yer alan konak, bodrum üzeri iki katlıdır. Bodrum ve birinci katlar kâgir (yığma taş), üst kat bağdadi sistemde ile inşa edilmiştir. Kırma çatı ile örtülü olan konağın içerisine girilememiştir.

Yapının ön cephesi olan güney cephesinin ortasında giriş bölümü yer alır. Giriş önünde yer alan sahınlık sonradan beton malzeme ile genişletilerek yenilenmiştir. Buraya bahçe içerisinden tek yönlü bir merdiven ile ulaşılır. Dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklı giriş bölümünde metalden iki kanatlı özgün bir kapı yer alır. Kapı lento ve söveleri taş olup sadedir. Girişin iki yanında ikişer adet oda penceresi vardır. Giriş üzerinde dikdörtgen formlu, üç yönlü, üçgen alınlıklı bir sofa çıkması yer alır. Çıkmanın önde iki, yanlarda birer penceresi bulunmaktadır. Çıkmanın iki tarafında simetrik olarak yerleştirilmiş dört bölmeli ikişer adet oda penceresi yer alır.

Doğu cephesi bodrum kat yüzeyinde, buraya açılan dikdörtgen formlu bir kapı yer alır. Bu cephenin birinci kat yüzeyinde dört adet oda penceresi, ikinci kat yüzeyi ortasında güney cephedeki çıkma ile aynı formda bir çıkma ve iki yanında birer pencere yer alır. Kuzey cepheye sonradan bir çıkma ve çıkmanın batı yönünde birinci kat seviyesine kadar yükselen bir oda eklenmiştir. İkinci kat seviyesinde çıkmanın batısında kalan pencereler özgündür. Yapının doğu cephesi sağırdır.

Yapıdaki pencerelerin tamamı dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklıdır. Pencereler dört bölmeli giyotin tarzdadır. Alt kat pencere söveleri taş, üst kat pencere söveleri ise ahşaptır. Alt kat pencereleri metal kepenklerle korunmaktadır.

 

3- TİRALİZADE BEHÇET BEY KONAĞI (Ferruh AYDIN)

İlçesi                                     : Piraziz

Mahalle/Köyü                       : Merkez

Kadastral Durum                 

Karar / Tarih                         :

Yapım Tarihi                         :   

Yaptıran                                : Süleyman Ağa OğluBehçet Bey

Yapı Tipi                               : 1921-1922

Piraziz ilçesinin Eren Üst Mahallesinde Cahit Tirali Sokaktataş duvar ile çevrili geniş bir bahçe içerisinde yer alan konak, bodrum üzeri iki katlıdır. Bodrum ve birinci katlar kâgir (yığma taş), üst kat bağdadi sistemde ile inşa edilmiştir. Ancak sonraki dönemlerde üst kat tuğla malzeme ile değiştirilmiştir. Günümüzde restorasyon görmekte olan konağın içerisine girilememiştir.

Yapının ön cephesi olan batı cephesinin ortasında giriş bölümü yer alır. Giriş önünde yer alan sahınlık sonradan beton malzeme ile genişletilerek yenilenmiştir. Buraya bahçe içerisinden tek yönlü 11 basamaklı bir merdiven ile ulaşılır. Dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklı giriş bölümünde metalden iki kanatlı özgün bir kapı yer alır. Kapı tablalarında madalyon şeklinde motifler görülmektedir. Kapı lento ve söveleri taş olup profillidir. Girişin iki yanında ikişer adet oda penceresi yer alır. Giriş üzerinde dikdörtgen formlu, üç yönlü, sofa çıkması vardır. Çıkmanın önde ve yanlarda birer penceresi bulunmaktadır. Çıkmanın elibelinde şeklindeki taşıyıcıları beton malzeme ile yenilenmiştir.  Çıkmanın iki tarafında birer adet oda penceresi yer alır.

Kuzey cephesi bodrum kat yüzeyinde, buraya açılan dikdörtgen formlu bir kapı ve kapının doğusunda bir, batısında iki adet küçük boyutlu pencere yer alır. Bu cephenin birinci kat yüzeyinde dört adet oda penceresi vardır. İkinci katta cephe ortasında güney cephedeki çıkma ile aynı formda bir çıkma ve iki yanında birer adet pencere yer alır. Sağır olan doğu cepheye sonradan banyo – tuvalet işlevli bir çıkma eklenmiştir.  Güney cephenin bodrum seviyesinde iki, birinci katta iki, ikici katta üç adet pencere yer alır.

Yapıdaki birinci kat pencereleri dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklı ve özgündür. İkinci kat pencereleri sonradan değiştirilmiş olup, yuvarlak kemer açıklıklıdır. Pencereler dört bölmeli giyotin tarzdadır. Alt kat pencere söveleri taş, üst kat pencere söveleri ise ahşaptır. Özgün söveler, sökülmüş durumda olup restorasyon çalışmaları devam etmektedir.

 

       4- TİRALİZADE HALİS BEY KONAĞI (Mustafa Tirali Furtun Veraseleri)

İlçesi                                     : Piraziz

Mahalle/Köyü                      : Merkez

Kadastral Durum                :  Eren Üst Mahalle, Cahit Tirali Sokak No 35

Karar / Tarih                        :

Yapım Tarihi                        : 1919

Yaptıran                               : Tiralizade Ali Ağa OğluHalis Bey

Yapı Tipi                               : Konut

Piraziz ilçe merkezi Eren Üst Mahallesi Cahit Tirali Sokaktan girilen taş duvar ile çevrili geniş bir bahçe içerisinde yer alır. Konak, bodrum üzeri iki katlıdır. Bodrum ve birinci katlar kâgir (yığma taş), üst kat ahşap çatkı arası taş dolgu sistemi ile inşa edilmiştir. Ahşap çatkı, muskalı ve göz dolma sistemleri ile uygulanmıştır. Konağın komşu parsellerde yer alan diğer yapılarda olduğu gibi 1939 Erzincan depreminden zarar gördüğü ve 1940 yılında tadilat geçirdiği Tirali ailesi fertlerince ifade edilmektedir. Kırma çatı ile örtülü olan konağın içerisine girilememiştir. Oldukça harap durumda olup, mail-i inhidam tehlikesi vardır.

Yapının ana cephesi olan güney cephesinin ortasında giriş bölümü yer alır. Giriş önünde yer alan sahınlık sonradan beton malzeme ile genişletilerek yenilenmiştir. Buraya bahçe içerisinden tek yönlü 6 basamaklı bir merdiven ile ulaşılır. Dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklı giriş bölümünde metalden iki kanatlı özgün bir kapı yer alır. Kapı lento ve söveleri taş olup sadedir. Girişin doğusunda iki, batısında bir adet oda penceresi yer alır. Giriş üzerinde yer alan beton balkon sonraki dönem ekidir.

Yapının doğu cephesi sağırdır. Yapının denize bakan kuzey cephesi diğer cephelere göre daha gösterişli olup, cephenin bodrum katı yüzeyinde buraya açılan bir kapı ve iki tarafında üst kat pencerelerine oranla daha küçük boyutlu ikişer pencere yer alır. Birinci kat yüzeyinde ikişerden dört adet pencere vardır. İkinci kat ortasında ise dekoratif metal elibelindeler ile taşınan üzeri örtülü ahşap bir balkon ile balkonun iki yanında birer adet pencere yer alır. Batı cephesinde sonraki dönem eki olan banyo – tuvalet işlevli tuğla malzemeli bir çıkma vardır. Çıkmanın iki tarafında bulunan birinci kat pencereleri özgündür.

Yapıdaki birinci kat pencereleri dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklı, metal kepenkli ve özgündür. Pencereler dört bölmeli giyotin tarzdadır. İkinci kat pencereleri sonradan değiştirilmiş olup, kareye yakın açıklıklıdır. Oranları özgün değildir. Cepheler tamamen sıvanmış olup, boyanmıştır. Kat silmeleri profilli olup, taştır. Köşe silmeleri ise sadedir. Cepheler üstte ahşap bir saçakla son bulur. Saçaklar sonradan kısmen metal kaplanmıştır. Dört omuzlu kırma çatı ile örtülü olan yapının içine girilememiştir.

 

  5-TİRALİZADE HÜSEYİN BEY KONAĞI (Hüseyin Tirali)

İlçesi                                     : Piraziz

Mahalle/Köyü                       : Merkez

Kadastral Durum                 

Karar / Tarih                         :

Yapım Tarihi                         : 1920-22

Yaptıran                                : Tiralizade Ali Ağa Oğlu Hüseyin Bey

Yapı Tipi                                : Konut

Piraziz ilçe merkezi Eren Üst Mahallesi Cahit Tirali Sokakta yer alır. Taş duvar ile çevrili geniş bir bahçe içerisinde bulunan konak, bodrum üzeri iki katlıdır. Bodrum ve birinci katlar kâgir (yığma taş), ikinci kat yığma tuğla sistemi ile inşa edilmiştir. Yığma tuğla olan bölüm, 1939 Erzincan depremi sonrası müdahalesi olup, özgün durumu ahşap çatkı şeklindedir. Malzeme bakımından kapı ve pencere söve ve lentoları, kat ve köşe silmelerinde, kesme ve ince yonu andezit, duvarlarda moloz bazalt taş kullanılmıştır. Yapıdaki restorasyon çalışmaları 04.12.2012 tarihi itibarı ile devam etmektedir.

Yapının ana cephesini teşkil eden doğu cephesinin ortasında giriş yer alır. Girişin önünde yer alan sahınlık sonradan beton malzeme ile genişletilerek yenilenmiştir. Buraya bahçe içerisinden tek yönlü 13 basamaklı bir merdiven ile ulaşılır. Dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklı giriş bölümünde metalden iki kanatlı özgün bir kapı yer alır. Giriş, iki taraftan yarım yuvarlak şekilli iki adet başlıklı sütunçe ile sınırlandırılmıştır. Kapı lento ve söveleri taş olup profillidir. Lentonun ortasında dışa ve üste taşıntı yapan ve üzerinde kenger yaprağı motifi bulunan kilit taşı vardır. Lentonun üzeri, silmelerle üçgen alınlık şeklinde düzenlenmiştir. Giriş açıklığının iki yanında kapı kenar pencereleri bulunur. Birinci katta, girişin iki tarafında birer adet pencere yer alır. Giriş üzerinde yer alan balkon sonraki dönemlerde beton malzeme ile yenilenmiştir. Balkon kapısı ve ferforjesi özgün değildir. Balkonun iki yanında yer alan pencerelerin oranları 1940 yılı tadilatında bozulmuş olup, günümüzde yapılan restorasyon çalışması ile aslına uygun şekle döndürülmektedir.

Yapının kuzey cephesi ortasında iki adet sütun ile taşınan çıkma vardır. Yuvarlak formlu olan sütunlar yekpare değildir. Sütunların armudi formlu dekoratif kaideleri ve sade başlıkları vardır. Dikdörtgen gövdeli ve üç yönlü çıkmanın ön cephesinde ikişer yan cephelerinde birer adet pencere yer alır. Kuzey cephenin bodrum kat seviyesinde üst kattakilere nazaran küçük boyutlu dört adet pencere yer alır. ferforjeleri C kıvrımlı olup özgündür. Birinci ve ikinci kat seviyelerinde ise çıkmanın iki tarafında ikişer adet oda penceresi vardır. Birinci kat pencereleri metal kepenklidir. Bu cephede birinci kat moloz taş, ikinci kat ve çıkma yığma, köşe taşları ince yonu andezit, taşıdır. Yapının batı cephesi ortasında banyo tuvalet olarak kullanılan sonraki dönem eki bir çıkma vardır. Güney cephesi bodrum katı ortasında bu kata girilen dikdörtgen formlu düz atkı taş açıklıklı ve metalden iki kanatlı bir kapı ve kapının iki kenarında kareye yakın formlu C kıvrımlı özgün ferforjeleri bulunan birer penceresi vardır. Birinci ve ikinci katlarda ise üçer adet oda penceresi yer alır. Cepheler, üstte ahşap bir saçakla son bulur. Yapıda tüm cepheyi saran iki sıra profilli kat silmesi vardır. Köşelerde yer alan plastırların pencere söve ve denizliklerine karşılık gelen noktalarında dekoratif başlıklar bulunur. Pencere denizliklerinin altında dekoratif amaçlı küçük payandalar vardır.

Yapı, iç sofa planlıdır. Birinci kat sofasının kuzeyinde salon, güneyinde bir adet oda, üst kata geçiş veren merdiven ve merdiven altı, batısında ise tuvalet ve mutfak vardır. Salon kuzey yönündeki çıkma ile genişletilmiştir. Sofanın batı ucunda yer alan oda sonradan mutfağa dönüştürülmüştür. Üst kata geçiş veren merdivenin altı Zeytinlik Mahallesi evlerinde olduğu gibi banyo-tuvalet olarak düzenlenmiştir. Bu bölümün ayrı bir kapısı bulunmaktadır. Sofaya açılan birimlerin tamamı iki kanatlı, üçer tablalı ahşap kapılara sahiptir. Kapı lentoları basit profil sıraları ile başlık şeklinde düzenlenmiştir. Oda pencereleri içten basık kemerlidir. Birinci kat sofa ve odaları dekoratif ahşap tavanlara sahiptir.

İkinci kat sofasının doğu ucu balkona açılır. Balkon kapısı sonradan değiştirilmiştir. Sofanın kuzey yönünde salon yer alır. Salon üç bölümlüdür. Ortadaki ana bölüm kuzey yönünde çıkma yapılarak genişletilmiştir. Doğu ve batısında kalan küçük boyutlu odalar ise salondan iki kanatlı ahşap kapı ve kenar pencereleri ile bölünmüştür. Salonun doğusunda kalan odaya sofadan ayrıca giriş vardır. Sofanın batı tarafı, iki kanatlı ahşap bir kapı ile bölünerek harem şeklinde düzenlenmiştir. Bu bölümde bir oda, banyo tuvalet ve merdiven üstünde, zeytinlik evlerinde örneklerini gördüğümüz çatı piyesi (kiler) vardır. İkinci kat oda ve sofa tavanları ahşap bindirme şeklinde inşa edilmiştir. Sofa tavanında baklava dilimli, salon tavanında sekizgen şekilli göbek vardır. Göbek merkezden çevreye doğru dilimlenmiştir. Tavanların duvarla birleşme noktalarında dekoratif payandalar yer alır.

Plan bakımından Tiralizade Hasan Ağa Konağı ile benzerlik gösteren yapının içinde rokoko üsluplu mobilyalar bulunmaktadır.


6-
TİRALİZADE EMİN BEY KONAĞI (Hikmet Tirali)

İlçesi                                     : Piraziz

Mahalle/Köyü                       : Merkez

Kadastral Durum                 

Karar / Tarih                         :

Yapım Tarihi                         : 1920-21

Yaptıran                                : Tiralizade Ali Ağa OğluEmin Bey

Yapı Tipi                                : Konut

Piraziz ilçe merkezi Eren Üst Mahallesi Cahit Tirali Sokakta yer alır. Taş duvar ile çevrili geniş bir bahçe içerisinde bulunan konak, bodrum üzeri iki katlıdır. Bodrum kat kagir, (yığma taş), birinci kat kısmen kâgir kısmen bağdadi, ikinci kat bağdadi sistemde inşa edilmiştir. Malzeme bakımından kapı ve pencere söve ve lentoları, kat ve köşe silmelerinde, kesme ve ince yonu andezit, duvarlarda moloz bazalt taş kullanılmıştır. Yapının içine girilememiştir.

Yapının girişi güney cephesi ortasında yer alır. Dikdörtgen formlu ve basık kemer açıklıklı olan girişin iki kanatlı metal kapısı vardır. Girişin önünde yer alan sahınlık sonradan beton malzeme ile yenilenmiştir. Kapı lento ve söveleri taş olup sadedir. Giriş kapısının iki tarafında dikdörtgen formlu ve girişteki ile aynı formda basık kemer açıklıklı birer pencere vardır. Üst katta düzensiz yerleştirilmiş iki adet dört bölmeli giyotin pencere vardır. Yapının batı cephesine sonradan çıkma şeklinde banyo – tuvalet eklenmiştir. Bu cephenin bodrum kat yüzeyi sağırdır. Birinci kat yüzeyinden sonraki dönem ekinin iki tarafında birer pencere yer alır. İkinci kat yüzeyinin güneyinde iki, kuzeyinde bir adet pencere vardır. Bu cephedeki pencere formları güney cephedeki pencerelerle aynıdır. Yapının denize bakan kuzey cephesi diğer cephelere oranda daha gösterişlidir. Bu cephenin bodrum kat yüzeyinde iki adet küçük boyutlu kareye yakın formlu pencere bulunur. Birinci kat yüzeyinde beş adet pencere vardır. Bu pencereler ahşap kepenklidir. İkinci kat ortasında yer alan ve dekoratif metal elibelindelerle taşınan çıkma yıkılmıştır. Çıkmanın iki yanında ikişer adet dört bölmeli giyotin pencere vardır. Bu cephedeki birinci ve ikinci kat pencere söveleri ahşaptır. Batı cephesinin bodrum katı yüzeyinde bu kata geçiş veren küçük boyutlu bir kapı vardır. Birinci ve ikinci kat cephe yüzeylerinde düzensiz bir şekilde yerleştirilmiş ikişer adet pencere yer alır. Yapının 1939 depreminde büyük tahribata uğradığı, tadilat çalışmalarının ise yapının özgün durumuna nazaran daha özensiz yapılmıştır.