1- ŞİFA HAMAMI
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Hacı Hüseyin Camisi
Kadastral Durum : Pafta: 24 Ada: 193 Parsel:1
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi :Hamam
Hacı Hüseyin Mahallesi’nde aynı adla anılan caminin güneybatısında yer alır. Günümüzde büyük bölümü yıkılmış durumda olan hamamla ilgili bilgi veren kitabe ya da dönem kaynağı yoktur. Hamamın güneyindeki iki odalı sıcaklık ve buraya geçiş veren ılıklık bölümleri özgün şeklini kısmen koruyarak günümüze ulaşmıştır. Küçük boyutlu olan bu bölümlerin duvarları zeminden yaklaşık bir metre yüksekliğinde mermerle kaplıdır. Göbek taşının yer aldığı odaya ılıklıktan yuvarlak kemerli, sıcaklıktan sivri kemerli olmak üzere iki giriş vardır. Bu oda pandantiflerle taşınan kubbe ile örtülüdür. Kubbeye yuvarlak biçimli küçük ışıklıklar açılmıştır. Ortada yer alan dikdörtgen biçimli göbek taşı ve mermer kurnalar tahrip edilmiştir. Odanın duvarlarında irili ufaklı nişler bulunur. Sıcaklığın diğer odası kubbeli tonoz ile örtülüdür. Bu odaya ılıklıktan ve göbek taşının bulunduğu odadan sivri kemerli iki giriş vardır. Diğer odada olduğu gibi bu odanın duvarları da kısmen mermer kaplı olup, kurnalar tahrip edilmiştir. Tonoz geçiş seviyesinde profilli bir silme tüm odayı dolanır. Yapının kuzey cephesinde yer alan yuvarlak kemerli girişin içi kül ve hafriyatla doludur. Külhan olduğu düşünülen bu bölümün işlevi, yapılacak olan temizlik çalışmasından sonra anlaşılacaktır. Hamamın günümüzden otuz otuz beş yıl öncesine kadar kullanılır durumda olduğu mahalle sakinleri tarafından ifade edilmektedir.
2- HACI HÜSEYİN ÇEŞMESİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Hacı Hüseyin Mahallesi
Kadastral Durum : Ada: Parsel:
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :1898
Yaptıran :Hattatzade Hacı Ömer Ağa
Yapı Tipi :Çeşme
Üzerinde yer alan sülüs hatlı kitabeye göre 1898 (H. 1319) yılında Hattatzade Hacı Ömer Ağa tarafından yaptırılmıştır. Çeşmenin, ilk yapıldığı yıllarda günümüzde Taşbaşı Parkı olarak bilinen yerde bulunan Selimiye Camisinin bahçesinde yer almaktayken, bu caminin yıkılması ile şimdiki yerine taşındığı bilinmektedir.
Ongen planlı olan çeşmenin üzeri sonradan beş adet demir direkle taşınan ve üzeri tuğla ile örülü bir çatı ile örtülmüştür. Ongen çeşmenin her köşesinde altta ve üstte bilezikle sınırlanan sütunceler vardır. Sütuncelerin üzerinde üstten alta doğru çapraz bir şekilde kıvrık dal motifi yerleştirilmiştir. Sütunceler arasında kalan aynalık bölümleri yuvarlak kemerli silmelerle çevrelenmiş olup, içleri barok karakterli kıvrık dal motifleriyle süslenmiştir. Bu süsleme kompozisyonunun altındaki on yapraklı çiçek motifinin ortasına kurna yerleştirilmiştir. Sütuncelerin alt ve üst seviyesinde yer alan profilli silmeler, bütün cepheyi dolanır. Üstteki silmenin üzerinde baklava dilimi motifinden oluşan bir süsleme kuşağı vardır. Bu kuşağın üzerinde yer alan bir sıra silme, bir sıra diş sırası ve lale motifinin tekrarından oluşan bir süsleme kuşağı ile çeşmenin cepheleri tamamlanır.
Tamamıyla kesme taş malzeme ile inşa edilen çeşme, günümüzde caminin şadırvanı olarak kullanılmaktadır.
Kitabesi
Hattat Zade Hacı Ömer Ağa’nın Hayratıdır. 7 Cemaziyel Ahir Sene 1319
3- EŞREFBEY ÇEŞMESİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Kale Mahallesi
Kadastral Durum : Pafta: 23 Ada: 216 Parsel:290
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :1924
Yaptıran :Eşref Efendi
Yapı Tipi :Çeşme
Giresun Merkez Kale Camisi’nin bahçe duvarında yer alan çeşme, 1924 tarihinde Hacı Mustafa Efendinin oğlu Eşref Efendi tarafından yaptırılmıştır. Mimariye bağımlı çeşmeler grubunda yer alan çeşme, Kale Camisi’nin bahçe duvarına inşa edilmiştir. Caminin meyilli bir arazi üzerinde yer alması nedeni ile yol ve bahçe kotu arasına bazalt yonu taş malzeme ile bir istinat duvarı örülmüştür. Horasan harcı ile kalınca derzlenen bu duvarın üzerinde demir korkuluk vardır. Duvarın yola bakan yüzü içe çekilerek eyvan şeklinde mimari bir birim oluşturulmuş ve Eşref Bey Çeşmesi buraya inşa edilmiştir. Bahçe duvarında yonu taş kullanılmasına karşın çeşmenin yer aldığı eyvanda kesme bazalt taş kullanılmıştır. Çeşme duvarı, üç sıra kesme bazalt taşın kalınca bir derzle örülmesi ile oluşturulmuştur. Üst sıranın ortasında mermer kitabe yer alır. talik hatlı dört satırlık kitabe düşey dikdörtgen kartuşlar içerisine yerleştirilmiştir. Tarihin yer aldığı kartuş dörde bölünmüş olup, ortadakilerde hicri ve rumi tarih, kenarlardakilerde ise birer adet yaprak motifi yer alır. İki adet musluğun yer aldığı çeşmenin aynalık taşları mermerden olup, taşların üzerinde sivri kemerli yüzeysel birer niş vardır. Köşelerde mermer kaplı birer adet dinlenme sekisi bulunan çeşmenin mermer yalağı bu iki sekinin arasında yer alır. Tek parça beyaz mermerden oluşan yalağın içi yarım yuvarlak biçimlidir. Maşrapalık nişi bulunmayan çeşmenin musluğu çağdaş malzeme ile yenilenmiştir.
Kitabesi
Giresunlu Sarı Mahmud Zâde
Hacı Mustafa Efendinin Mahdumu
Eşref Efendinin Hayratıdır
Sene 1340 Sene 1343
4- FATMA HANIM ÇEŞMESİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Seldeğirmeni Mahallesi Saydaş Caddesi
Kadastral Durum : Ada: 26 Parsel:286
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :1923
Yaptıran :Fatma Hanım
Yapı Tipi :Çeşme
Saydaş Caddesi’nde bir evin bahçe duvarında yer alan çeşme, Aralık 1923 tarihinde Hamza Baş oğlu Ömer zevcesi Fatma Hanım tarafından yaptırılmıştır.
Mimariye bağımlı çeşmeler grubunda yer alan çeşme, bir evin bahçe duvarında, bahçe kapısına bitişik olarak inşa edilmiştir. Bazalt yonu taş malzeme ile inşa edilen bahçe duvarı kalın bir Horasan harcı ile derzlenmiştir. Çeşmenin bitişiğinde yer alan bahçe kapısı sonradan beton malzeme ile yenilenmiştir.
Tek parça mermerden inşa edilen çeşme dikdörtgen formlu ve tek cephelidir. Kenarları profil sıraları ile çerçevelenen çeşmenin hfif dışa taşıntı yapan ayna taşı kısmen kırılmıştır. Yalağı, dinlenme sekisi ve maşrapalık nişi bulunmayan çeşmenin musluğu yerinden sökülmüştür. Çeşme, üstte içbükey ve dışbükey profil sırası ile hareketlendirilen taş bir saçakla son bulur. Çeşme üzerine sonradan yapılan beton kaide içerisine yerleştirilmiş kitabesi vardır. Kitabenin yeri tespit edilememiştir. Talik hatlı olan iki satırlık kitabe düşey dikdörtgen kartuşlar içerisine yazılmıştır. Çeşme günümüzde kullanılmamaktadır.
Kitabesi
Hamza Baş oğlu Ömer
Zevcesi Fatıma hayratıdır
Fi Kanun-ı Evvel 1339
5- HOCA HANIM ÇEŞMESİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Seldeğirmeni Mahallesi
Kadastral Durum : Pafta: 35 Ada: 318 Parsel: 21
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :29 Aralık 1894
Yaptıran :Hoca Hatice
Yapı Tipi :Çeşme
Seldeğirmeni Mahallesi Saydaş Caddesi’nde bir evin bahçe duvarında yer alır. Tek yönlü olan çeşmenin beşik tonozlu su haznesi bahçe içerisinde kalır. Haznenin bahçe tarafında dikdörtgen biçimli ve metal kapaklı açıklığı vardır. Bu açıklığın altıda bahçeye hizmet veren ikinci bir çeşme daha bulunur. Çeşmenin doğuya bakan ön cephesinde ikili niş uygulaması görülür. Yuvarlak kemerli olan nişlerde renkli taş işçiliği uygulanmıştır. Kemerlerin oturduğu söveler bazalt, diğer yerler andezit taşındandır. İki taraftan sütuncelerle sınırlanan aynalık taşlarının köşeleri içbükey köşebentlidir. Aynalık taşı ile kemer açıklığı arasında kalan kitabelik bölümü, yatay yönde iki sıra profilli silme ile cepheden ayrılmıştır. Her kitabelikte sülüs hatlı ikişer satırlık yazı bulunur. Kitabelik bölümü üzerinde yer alan niş kemeri iki kademeli olup, köşeleri içbükey profillidir. Kemer köşeleri sade olan çeşme üstte hafif dışa taşıntılı bir silme ile son bulur. Yalakları sağlam olan çeşmenin suyu akar durumda olup, muslukları özgün değildir.
Birinci Kitabesi
Sâhibü’l-hayrat ve’l-hasenât râğubü’l-cennet
ve’d-derecât Sarı Muhammed zâde Hoca Hadice ibn Ahmed Ağa 1320
İkinci Kitabesi
Sarımuhammedzade Hoca Hanımın inşa
Ettiği Saytaş Mahallesi 1 Recep Sene 1312
6- MUHTAR BEY (ALMAN) ÇEŞMESİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Gedikkaya Mahallesi
Kadastral Durum : Pafta: 30 Ada: 245 Parsel:12
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :1915
Yaptıran :Muhtar Bey
Yapı Tipi :Çeşme
Gemiler Çekeği Mahallesi’nde Atatürk Bulvarı ile Nihat Bey Caddesinin kesiştiği köşede yer alır. Kitabesine göre 1915 (R. 1331) tarihinde 94. Alay Kumandanı Muhtar Bey tarafından yaptırılmıştır. Çeşme projesinin Gazi Muhtar Ahmet Paşa tarafından Almanya’dan getirtildiği için halk arasında çeşmeye Alman Çeşmesi denildiği mahalle sakinleri tarafından ifade edilmektedir.
Kareye yakın plan şemasına sahip olan çeşme bağımsız çeşmeler grubunda yer alır. Bu grupta ele alınan çeşme örnekleri, herhangi bir mimariye bağımlı olmaksızın sokak köşelerinde, meydanlarda ya da merkezi bir alanda bulunurlar. Bu çeşmeler, bir, iki, üç ya da dört cepheli olabilmektedir. Muhtar Bey Çeşmesi de dört cepheli bir çeşmedir. Kesme blok taşların düzgün bir şekilde yedi sıra olarak dizilmesiyle inşa edilen çeşmenin köşeleri yarım yuvarlak biçiminde dışa taşırılmıştır. Altta ve üstte profilli bir silme ile sınırlanan çeşmenin mermer kitabesi üstten ikinci taş sırası ortasında yer alır. Dikdörtgen formlu mermer kitabe sülüs hatla yazılmış olup, yazı üzerinde çiçek motifi bulunan bir çelenk motifi ile sınırlandırılmıştır. Kitabe köşeleri üstte ay, altta yıldız motifleri ile doldurulmuştur. Çeşmenin yarım yuvarlak biçimli yalakları, alt sıra silmesi ile aynı yüksekliktedir. Çeşmenin üzeri piramidal taş bir külahla örtülü olup, külah üzerinde boğumlu bükümlü alem şeklinde bir başlık bulunur. Çeşmenin su haznesi günümüzde boş olup, çeşme şebeke suyuna bağlanmış durumdadır. Çeşme lülesi ise çağdaş malzeme ile değiştirilmiştir.
7- OSMANİYE ÇEŞMESİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Osmaniye Mahallesi
Kadastral Durum : Ada: Parsel:
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi :Çeşme
Osmaniye Mahallesi Yeşiltepe Caddesi’nde bir evin altında yer alır. Çeşme hakkında bilgi veren kitabesi ya da dönem kaynağı yoktur. Ancak 1894 yılında inşa edilen Hoca Hanım Çeşmesi ile malzeme ve ön cephe düzenlemesi bakımından benzerlik gösterir. İki yönlü olan çeşmenin su haznesi sonradan üzerinde yer alan evin odasına dönüştürülmüştür. Çeşmenin batıya bakan ön cephesinin köşeleri, kolon şeklinde dışa taşırılmıştır. Bu cephede ikili niş uygulaması görülür. Yuvarlak kemerli olan nişlerde renkli taş işçiliği uygulanmıştır. Kemerlerin oturduğu söveler bazalt, diğer yerler andezit taşındandır. İki taraftan sövelerle sınırlanan aynalık taşlarının köşeleri içbükey köşebentli olup, lüle deliklerinde gülbezek biçimli birer göbek vardır. Aynalık taşı ile kemer açıklığı arasında kalan kitabelik bölümü, yatay yönde iki sıra profilli silme ile cepheden ayrılmıştır. Kitabeliklerde yazı yoktur. Kitabelik bölümü üzerinde yer alan niş kemerinin köşeleri içbükey profillidir. Kemerlerin üzerinde diş sırası motifi bulunan bir silme vardır. Silme ile çeşmenin profilli taş saçağı arasında kalan yüzey, payandalarla bölümlenmiştir. Çeşmenin kuzeye bakan cephesi tek nişli olup, nişin kemer üzengi noktasından itibaren üzeri yıkılmıştır. Yalakları kaybolmuş olan çeşme günümüzde işler durumda değildir. Zamanında çeşmeden sıcak su aktığı, mahalle sakinleri tarafından ifade edilmektedir.
8- YÜZBAŞISUYU ÇEŞMESİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Sel Değirmeni Mahallesi
Kadastral Durum : Ada: Parsel:
Karar / Tarih :14.02.1986 / 1917
Yapım Tarihi :1933
Yaptıran :
Yapı Tipi :Çeşme
Sel Değirmeni Mahallesi Yüzbaşısuyu Sokak’ta yer alan çeşme, tek yönlü bir sokak çeşmesidir. Çeşmenin kitabelik kısmına sonradan monte edildiği anlaşılan mermer üzerinde 21.08.1933 tarihinde inşa edildiği yazılıdır. Düşey dikdörtgen şeklindeki çeşmenin ön cephesi 4 metre genişliğe, 3,5 metre yüksekliğe sahiptir. Çeşme haznesinin bir oda büyüklüğünde olduğu ve geriye doğru devam ettiği mahalle sakinlerince ifade edilmektedir. Haznesinde su bulunmasına rağmen sonradan şebeke suyuna bağlandığı görülmektedir. Çeşmenin batıya bakan ön cephesinin köşeleri dikdörtgen biçimli taşların yatay-düşey şekilde dizilmesiyle vurgulanmıştır. Ayna taşı iki yandan hafif dışa taşıntılı birer kornişle sınırlandırılmıştır. Köşeli kemerli niş şeklindeki ayna taşı ortasında su lülesi bulunur. Ayna taşının üzerinde, içinde ay yıldız motifi yer alan bir pano vardır. Çeşmenin ön cephesi üstte profilli bir silme ile sınırlandırılmıştır. Silmenin üzerinde, iki yanında yuvarlak başlıklı konsol yer alan dikdörtgen biçimli tepelik yer alır. Yalak kısmı sağlam olan çeşmenin aynalık kısmından akan su haznesinden, musluklardan akan su ise şebekeden gelmektedir.
9- KUFALI KUYU
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Kale Mahallesi
Kadastral Durum: Ada: 216 Parsel: 270
Karar / Tarih :25.12.2009 / 2484
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi :Kuyu
Kale Mahallesi’nde, Giresun Kalesinin kuzey yamacında meyilli bir arazinin düzleştirilmesiyle oluşturulmuş alan üzerinde yer alır. Kuyunun kare küp şekilli bileziği, kesme bazalt taşı ile örülmüştür. Kuyu çevresinin zemini üç sıra taşla, yuvarlak bir çerçeve oluşturacak şekilde döşenmiştir. Yaklaşık 20 metre derinliği olan kuyu, yuvarlak biçimli olup, bazalt taş örgülüdür. Günümüzde kullanılmayan çeşmenin içinde su bulunmaktadır.
10- TEKKE KÖYÜ DEĞİRMENİ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Merkez Tekke Köyü
Kadastral Durum :
Karar / Tarih :29.02.2012 / 304
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi :Değirmen
Şeyh İdris Külliyesinin bir parçası olan değirmen, Köyü merkezinde bulunmaktadır. Değirmenin yapım tarihi ve yaptıranı hakkında bilgi veren kitabesi bulunmamaktadır. Yapı, kareye yakın bir plana sahip olup, kâgir sistemde inşa edilmiştir. Basit işçilikli olan duvarlarda moloz taş kullanılmış olup, yapının üzeri çinko levha kaplı beşik çatı ile örtülüdür. Yapının giriş kapısı, dikdörtgen formlu olup ahşap sövelidir. Yapı içerisinde bir adet yuvarlak formlu değirmen taşı, buğday ve un hazneleri yer alır. Buğday ve un hazneleri ahşaptır. Değirmen, günümüzde işlevini devam ettirmektedir.
11- TEKKE KÖPRÜSÜ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Merkez Tekke Köyü
Kadastral Durum : Ada: Parsel:
Karar / Tarih :29.02.2012 / 304
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi :Köprü
Giresun il merkezine 10 km. uzaklıktaki Tekke Köyü'nde yer almaktadır. Dereli yolunun solunda küçük bir dere üzerinde kuzeydoğu -güneybatı istikametinde konumlanan köprünün yapım tarihi ve yaptıranı hakkında bilgi veren bir kitabesi veya dönem kaynağı mevcut değildir. Ancak yöredeki benzerleri ile karşılaştırıldığında 19. yüzyılın ikinci yarısında inşa edildiği anlaşılmaktadır. Malzeme bakımından kemer açıklığında ince yonu andezit; ayaklarda, tempan ve kanat duvarlarında moloz taş kullanılmıştır. Köprü, yuvarlak kemerli ve tek gözlüdür. Geniş tutulmuş basık kemer gözünün iki ayağı da dere yatağı içine yerleştirilmiştir. Kemer taşlarının boyutları birbirine yakın olup dikdörtgen şekillidir. Kemerin üzeri hafif dışa taşıntılı daha dar ele alınmış bir hafifletme kemeriyle çevrilmiştir. Kemerin kilit taşı tabliye seviyesine uzanmaktadır. Tabliye kısmı, kemer kilit seviyesinden iki yana eğimli olup taş ve toprak döşelidir. Köprünün döşeme uzunluğu 12.20 metredir. Korkulukları tamamen yıkılmış olan köprü günümüzde ancak yaya trafiğine imkan vermektedir.
12- YAVŞAN KÖPRÜSÜ
İlçesi : Giresun Merkez
Mahalle/Köyü : Merkez Yağmurca Köyü
Kadastral Durum:
Karar / Tarih :23.11.2001 / 4305
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi :Köprü
Giresun – Dereli karayolu güzergâhının Yağmurca Köyü sapağında Aksu Irmağı’na bağlanan küçük bir dere üzerinde yer alır. Köprü hakkında bilgi veren kitabesi ya da dönem kaynağı yoktur. Malzeme bakımından kemerde ince yonu tempan duvarlarında moloz; korkuluklarda kesme taş kullanılmıştır. Köprü, yuvarlak kemerli ve tek gözlüdür. Kemer gözü yayvandır. Kemer taşlarının boyutları birbirine yakın olup dikdörtgen şekillidir. Kemerin mansap ve menba yüzüne bakan cepheleri, bu taşların bir sıra dikey iki sıra yatay şekilde dizilmesiyle oluşturulmuştur. Kemer karnında karşılıklı ikişer adet barbakan nişi oyulmuştur. Nişler başlangıç seviyesine yakın tasarlanmış olup, kare biçimlidir.
Köprünün memba cephesinde kanat duvarı vardır. İki yandan dere yatağındaki kayalık zemine oturan kemerin üzeri, hafif dışa taşıntılı daha dar ele alınmış bir hafifletme kemeriyle çevrilmiştir. Tabliye kısmı, kemer kilit seviyesinden iki yana eğimli ve kademeli olup, üzeri moloz taş döşelidir. Moloz taş örgü olan korkuluklarının sonradan kesme taş malzeme ile yenilendiği görülmektedir. Yakın tarihte restore edilen köprü, günümüzde genel hatlarıyla sağlam durumda olup, taşıt trafiğine kapalıdır.