Bakanlığımızca UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi
kapsamında Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras
Listesi’ne 2017 yılında kaydettirilmek üzere “Islık Dili” konulu
bir aday dosya hazırlanarak UNESCO’ya sunulmuştur. Bu
kapsamda 2016 Şubat ayı içerisinde Bakanlığımız uzmanlarının katılımıyla
İlimizde bir dosya hazırlık ve yazım toplantısı gerçekleştirilmiş ve dosya
UNESCO ya sunulmuştur.
Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesinde 10.000’e yakın
insanın ıslık dilini konuşabildiği ve/veya anlayabildiği tahmin edilmektedir.
Islık dili, Giresun ili başta Çanakçı ilçesi olmak üzere, Görele, Eynesil ve
Tirebolu ilçelerinde ve bu ilçelere bağlı köylerde yoğun olarak kullanılmaktadır.
Yine, Gümüşhane ili Kürtün ilçesine bağlı köylerde yaşayan toplulukların da bu
dili yaşattığı gözlemlenmiştir.
Ayrıca, ıslık dilinin yaşatılmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını
sağlamaya yönelik çalışmalar yapmak, bu kültür mirasına sahip çıkarak yok
olmasını önlemek, ıslık dilinin ulusal ve uluslararası boyutta tanıtımını
yapmak, bu dili araştırmaya yönelik bilimsel ve akademik çalışmalar yapılmasını
sağlamak ve bu yönde yapılacak çalışmalara destek olmak gibi amaçları
gerçekleştirmek üzere Kuşdilini Yaşatma Kültür ve Turizm Derneği kurulmuştur.
Dernek, yerel halkın da katılım ve desteği ile etkin bir sivil toplum kuruluşu
olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
Giresun ili Çanakçı ilçesi: Kuşköy, Karabörk, Deregözü, Akköy, Bakımlı,
Kuzcaköy, Ege, Yeşilköy ve Sarayköy Köyleri.
Giresun ili Görele ilçesi: Karlıbel, Yukarısığırlık, Aşağısığırlık,
Karakeş, Önerli, Bayezit, Çatakkırı, Esenli, Beşirli, Hamzalı Köyleri.
Giresun ili Eynesil ilçesi: Ören ve Uğuz Köyleri
Giresun Tirebolu ilçesi: Günyüzü ve Saruyar Köyleri
Gümüşhane ili Kürtün ilçesi: Uluköy ve Günyüzü Köyü.
Islık dilinin 50 yıl öncesine kadar Türkiye’nin Orta
ve Doğu Karadeniz Bölgesinin çeşitli bölümlerinde özellikle Trabzon, Rize,
Ordu, Artvin ve Bayburt illerinde kullanıldığı ancak buralarda günümüzde ya
büyük ölçüde yok olduğu ya da çobanlar tarafından birkaç kelimeyle sınırlı
olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Unsurun halen güçlü bir şekilde ve
kapsayıcı bir topluluk tarafından yoğun olarak yaşatıldığı yer Giresun ili
Çanakçı ilçesidir.
Unsur, herhangi yaş ve cinsiyet ayrımı olmaksızın kadın, erkek, yaşlı,
genç, çocuk olmak üzere toplumun tüm kesimlerince kültürel bir ifade aracı
olarak uygulanmaktadır. Unsurun uygulayıcıları günlük hayatlarının önemli bir
bölümü doğada geçen tarım topluluklarıdır. Bunların yanı sıra, unsurun
yaşatıldığı alandaki valilikler, kaymakamlıklar, belediyeler, üniversiteler,
muhtarlıklar idari ve finansal katkılarıyla; Çanakçı İlçesi Halk Eğitim Merkezi
eğitim programlarıyla; Kuşdilini Yaşatma Kültür ve Turizm Derneği ise
gerçekleştirdiği proje ve etkinlikleriyle unsurun korunmasında aktif rol
almaktadır.
1997 yılından bu yana her yıl, Giresun İli Çanakçı Kaymakamlığı ve Kuşdilini
Yaşatma Kültür ve Turizm Derneği başta olmak üzere ilgili kamu kurumları ile
sivil toplum kuruluşlarının organizasyonu ve yerel ve ulusal düzeyde
katılımlarla “Kuşdili Festivali” gerçekleştirilmektedir.
2014 yılında ıslık dilinin UNESCO Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel
Miras Listesine adaylığını desteklemek amacıyla; Milli Eğitim Bakanlığı Hayat
Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından Çanakçı Kaymakamlığı ve Halk Eğitim
Merkezi bünyesinde açılan kurslarla ıslık dilinin öğrenilmesine ilişkin
sertifika programı düzenlenmiştir. 2010 yılından bu yana 96 kursiyer bu eğitimlere
katılarak sertifikalarını almıştır. Ayrıca 12 miras taşıyıcısının “usta
öğretici” sertifikası bulunmaktadır.
Islık dilinin Acil Liste’ye sunulmasından sonra 2012 yılında Giresun
Valiliği’nin desteğiyle, unsurun tanıtan ve somut olmayan kültürel miras
değerini vurgulayan, unsurun gelecek nesillere aktarımını da hedefleyen bir
inceleme araştırma kitabı yayınlanmıştır.