Coğrafi Yapı

Giresun ilinin Karadeniz’i gören kıyı kesimleri yüksek eğimli, akarsular tarafından yarılmış vadilerden oluşur. Akarsuların denize ulaştığı yerlerde oluşan küçük düzlüklerde yerleşim yoğunlaşmış, şehir ve ilçe merkezleri bu noktalarda kurulmuştur. İlin güneyinde kıyıya paralel uzanan sıradağlar iç Anadolu’ya geçişi güçleştirmiş, ildeki insan yerleşimlerini dar kıyı şeridine sıkıştırmıştır. Buna karşın, yüksek rakımlı dağların eteklerindeki yaylalar konar-göçer Türkmen yaşamına elverişlidir. 13. yüzyıldan itibaren bölgeye gelen Çepniler yerleşim için kıyıları değil iç kesimlerdeki yaylaları tercih etmişlerdir. Tirebolu ilçesinin bulunduğu kısımda denize kavuşan Harşit çayı denize paralel uzanan dağlar üzerinden bir vadi açarak kıyı ile iç kesim arasında bir koridor oluşturmuştur (Sarıyıldız, 2014: 2).

Giresun Kalesi’nin çevresinde kurulan yerleşimler şehir merkezinin temelini oluşturmuş ve şehir Kale’yi merkeze alacak şekilde gelişme göstermiştir. Şehir merkezinin bulunduğu kıyıdan yaklaşık 1 mil açıkta yer alan Giresun Adası, ilkçağlardan bu yana şehrin sembolü olmuştur. Giresun Adası, Karadeniz’de insan yerleşimine elverişli tek ada olma özelliğine sahiptir. Adanın kuzeydoğusunda kalan tepede Bizans devrine ait kale kalıntılarının yüksek duvarları ve Sinop Başpiskoposu Ayios Fokas’ın adını taşıyan manastır harabeleri vardır (Karaibrahimoğlu, 1969: 13). Giresun

Adası bu bölgede yaşayan insanların âdet ve gelenekleri açısından da önemlidir. Adada bulunan Hamza Taşı adı verilen kaya, özellikle çocuğu olmayan kadınlar için dilek taşı niteliğindedir. Mayıs Yedisinde teknelerle adanın etfarında dolaşan insanların tekne turları için belirledikleri başlangıç noktası da Hamza Taşıdır. Şebinkarahisar            ve çevresinin ortalama yükseltisi 1500 metredir. Bu bölge Kelkit vadisine dönüktür.

Rakımdan dolayı bu bölgenin iklimi, kıyı kesimlerden farklıdır. Osmanlı Devleti döneminde Giresun ilinin iç kesimlerinde kalan Şebinkarahisar, Çamoluk ve Alucra ilçeleri; Gümüşhane ve Sivas illerinin bazı ilçelerini de içine alan Karahisar-i Şarki idari birimi altında yönetiliyordu. İldeki ovalık alanlar Doğankent ve Özlüce çayları ve Aksu ve Pazarsuyu’nun oluşturdukları vadi tabanlarında yer almaktadır. Daha çok küçükbaş hayvancılığın yapıldığı ve alpin çayırlarla kaplı yaylalar doğuda Gâvur (Balaban) Dağından Karagöl Dağlarına kadar Gölü, Kümbet ve Bektaş yaylasıdır.

İlin en yüksek tepeleri:

Abdal Musa Tepesi 3.330 m

Cankurtaran Tepesi 3.278 m

uzanır. İldeki başlıca yaylalar, Kulakkaya, Tamzara, Tamdere, Karagöl, Sağrak

Gâvurdağı Tepesi 3.248 m

Karagöl Dağları üzerindeki Karataş Tepesi 3.107m Küçükkor Tepesi 3.044 m 

Kıyıya paralel olarak uzanan bu dağlar üzerinde, kıyıyla iç kesimler arasındaki ulaşım, Şehitler Geçidi (2475), Eğribel (2075m) ve Fındıkbel (1750m) geçitleriyle sağlanır.

Akarsu ve Göller

Giresun akarsularının en uzunu, kaynağı Gümüşhanedağlarında olan Tirebolu ilçesinden geçerek denize ulaşan Harşıt çayı olup uzunluğu 160 km’dir. Harşıt çayından başka merkez ilçede Aksu (60 km), Batlama (40 km), Büyükgüre (20 km) ve Küçükgüre (15 km), Bulancak ilçesinde Pazarsuyu (70 km), Espiye ilçesinde Gelevera (70-80 km), Yağlıdere ilçesinde Yağlıdere (70 km) ilin diğer akasularıdır. Giresun’un şehir merkezinden denize dökülen Aksu Irmağı efsanelere konu olmuş, temizlik ve şifa amacıyla belli günlerde ziyaret edilerek yöre halkının kültürel dokusu içinde yer edinmiştir. Yerel hesapla 7 Mayısta (20 Mayıs), ırmağın denize kavuştuğu yerde suya girip yıkanan bekâr kızların kısa süre içinde eş bulacaklarına, çocuğu olmayan kadınların hamile kalacağına ve çeşitli hastalıklardan mustarip kişilerin suya girmek suretiyle hastalıklarından kurtulacaklarına inanılır.

Giresun ilinde göllere pek rastlanmaz ancak, yüksek kısımlarda buzul gölleri bulunur. Bunların en önemlisi Giresun Ordu ve Sivas illerinin birleşme noktasına yakın Karagöl dağlarının doruğundaki Karagöl krater gölüdür. Karagöl dağlarında yer alan sirk gölleri güzel manzarasından ötürü yaz ve kış aylarında turistler tarafından ziyaret edilmektedir. Turistlerin ilgisini çeken bir diğer göl Giresun’un Dereli ilçesi sınırlarında yer alan Kuzalan Tabiat Parkı içindeki Mavi Göl’dür. Turkuaz rengi ile oluşan eşsiz görüntüsüyle görenleri hayran bırakan Mavi Göl, akarsuya karışan sodalı su nedeniyle mavi renktedir. Karagöl dağlarının en doğusunda bulunan 3040 metre yüksekliğindeki Kırklar tepesinin kuzey batı yamacında Camlı Göl, doğu yamacında ise Sağrak gölü bulunur. Yörede Sağrak gölüyle ilgili olarak Al Kızı Efsanesi anlatılır.

Al Kızı Efsanesi: Efsanenin geçtiği Sağrak Gölününsuyu oldukça derin ve soğuktur. Bu nedenle de kimse buraya girmeye cesaret edemez. Köyün yufka yürekli çobanı kaybettiği koyunlarını ararken gölün kenarında ipekten bir mendil bulur. Mendilin sahibi gölde yüzen uzun saçlı peri kızıdır. Çoban mendili alıp eve döner, peri kızı da çobanı takip ederek peşinden gider. Peri kızıyla çoban evlenirler ve bu evlilikten Hacı Ellez (İlyas) Hazretleri doğar. Birkaç yıl sonra çoban ile peri kızı ilk karşılaştıkları göle dönüp geçmiş günlerden söz ederler. Peri kızı çobandan ipek mendilini geri ister. Çoban, peri kızının hem anne olmasından hem de artık yaşlandığından dolayı kendisini terk etmeyeceğini düşünerek ipek mendili ona geri verir. Peri kızı ipek mendili alıp Sağrak Göle ayağını dokunduğu anda gençleşip güzelleşir. Peri kızı “evim al evi olsun, lohusalar şifa bulsun” diye dilek dileyip ve gözden kaybolur. O günden sonra Kızıltaş köyündeki bu ev Al Ocağı olarak anılmış ve özellikle lohusa kadınlar buraya giderek şifa aramışlar.

İklim

İlin büyük bölümünü kaplayan Karadeniz’e bakan kısmı, ilik ve yağışlı iklim özellikleri gösterirken, Eğribel geçidinin güneyinde, ilin Kelkit havzasına bakan bölümü karasal iklim özellikleri göstermektedir.Kıyı kesiminde fazla olan yağış miktarı, iç kesimlere gidildikçe azalır.Bol yağış alan kuzey kesimde bitki örtüsü zengindir. Bu kesimde 600 metre yüksekliğe kadar fındık ve diğer meyve ağaçları ile yapraklarını döken kızılağaç, akçaağaç, kayın, gürgen, meşe, göknar, ıhlamur, kestane gibi ağaçlar bulunur. Yüksek rakımlı yerlerde sarıçam, ladin, dişbudak, köknar, gürgen, meşe gibi ağaçlar daha çok bulunur. Şebinkarahisar yöresindeki dağlık kesimlerde, yapraklı orman kuşağı yer yer meşelerden oluşur. Orman örtüsünün altında genellikle orman gülü, çalı çileği, ılgın, karayemiş, defne ve şimşir gibi bodur ağaçlar bulunur. Bölgede yetişen kültür bitkileri mısır, patates, fasulye, fiğ, çay, tütün, fındık ve turunçgillerle, çeşitli sebzeler ve meyvelerdir.

Yaban Hayatı

Kurt, çakal, yaban domuzu, bıldırcın yabani ördek yabanı kaz, kuğu kuşu kartal atmaca, akbaba, keklik, sülün ve birçok diğer av hayvanları yörede bulunur. Karadeniz’de görülen balık türlerinin çoğu Giresun açıklarında da görülür. Bu bakımdan balıkçılık Giresun’da tarih boyunca önemli bir geçim kaynağı olmuştur.