1- ESPİYE MERKEZ CAMİSİ
İlçesi : Espiye
Mahalle/Köyü : Merkez
Kadastral Durum :
Karar / Tarih : 09.07.1977 / 678
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi : Cami
Kitabesi bulunmayan yapının inşa tarihi ve yaptıranı hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Yapı, mevcut hali ile 20. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edildiği izlenimi vermektedir. Kâgir sistemde inşa edilen yapı, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Sonradan eklenen son cemaat yeri hariç 21.30 X 13,10 metre boyutlarındadır. Beden duvarlarında malzeme olarak moloz taş kullanılmış olup, üzeri sıvanmıştır. Cami, içten ahşap tavan, dıştan çinko sac kaplı, dört omuzlu kırma çatı ile örtülüdür. Yapının kuzeybatı köşesinde yer alan minaresi, kare kaideli, onaltıgen planlı ve tek şerefeli olup, konik bir külaha sahiptir. Kuzeydoğu köşesinde yer alan diğer minaresi, onikiden kaideli, onikigen gövdeli, tek şerefeli ve piramidal bir külaha sahiptir. Şerefe altı, geometrik desenli kademelerle geçilmiştir.
Caminin son cemaat yerinin, sonradan harim ile birleştirildiği ve kuzeyine iki katlı ve yeni bir son cemaat yeri eklendiği görülmektedir. Betonarme olan bu ek bölüm, yapının tarihi görünümünü olumsuz yönde etkilemektedir. Yapı, sonradan sıvanıp boyandığı için, cephe düzenlemesi tam olarak algılanamamaktadır. Doğu ve batı cephelerinde, alt ve üstte dörder; güney cephesinde alt ve üstte ikişer adet pencere yer alır. Alt sıra pencereleri, dikdörtgen formlu ve düz atkı taşlıdır. Yatay yönde dizilen parmaklıklarla korunan bu pencerelerin üst kenarları silme ile çevrelenmiştir. Üst sıra pencereleri yuvarlak kemer açıklıklıdır. Cepheler üstte kısa tutulmuş beton bir saçakla son bulur.
Harime basık kemerli bir kapı ile girilir. İki kanatlı olan ahşap kapısı özgün olup, tablaları sadedir. Harimin kuzeyinde kalan tek yönlü son cemaat yerine girişin hemen batısından 17 basamaklı, “L” biçimli ahşap bir merdiven ile ulaşılır. Mahfil ortada ve önde ikişer adet kare kesitli ahşap ayak üzerine oturur. Ayakların köşeleri pahlanmıştır. Son cemaat yeri ile birleştirilerek genişletilen mahfilin parmaklık şeklinde korkulukları vardır. İç mekânda, beden duvarları modern malzeme ile kaplanmıştır. Mihrap, boyandığı için malzemesi tespit edilememiştir. Nişi yarım yuvarlak formludur. Mihrap, silmelerle dört kademeli olarak bölümlenmiş olup, yüzeyi yiv sıraları ile hareketlendirilmiştir. Alınlık kısmında iki hilal arasında bir yıldız motifi vardır. Minber, mihrabın hemen sağında yer alır. Ahşap olan minber sade bir düzenlemeye sahiptir. Aynalık kısmı bulunmayan minberin köşk kısmı baldaken tarzda olup, konik külahla son bulur. Caminin taban döşemesi ve tavanı ahşaptır. Tavanı, süsleme bakımından caminin en gösterişli yeridir. Mihrap ekseninde, ahşap ayaklar arasında kalan bölüm, kare ve dikdörtgen panolar şeklinde düzenlenmiştir. Panoların ortasında, yuvarlak şekilli, üç kademeli göbekler vardır. Kenarları dilimlenen göbeklerin üzerine, aplike tekniği ile baklava dilimi motifleri yerleştirilmiştir.
2- GÜLBURNU KÖYÜ KIRAN MAHALLESİ CAMİSİ
İlçesi : Espiye
Mahalle/Köyü : Gülburnu Köyü, Kıranyanı Mahallesi (Kıranaltı Mevkii)
Kadastral Durum : Ada: 103 Parsel: 12
Karar / Tarih : 28.03.2012 / 400
Yapım Tarihi : 1951
Yaptıran :
Yapı Tipi : Cami
1951 yılında inşa edilen cami, 1970’li yılların ortasında kapsamlı bir tadilat görmüştür. Kâgir sistemde inşa edilen yapı kare (9.00 X 9.00 m.) planlıdır. Beden duvarlarında malzeme olarak moloz taş kullanılmış olup, üzeri sıvanmıştır. Cami, içten ahşap tavan, dıştan çinko sac kaplı, dört omuzlu kırma çatı ile örtülüdür. Yapının batı cephesinin kuzey köşesinde yer alan ve 1970’li yılların ortasında inşa edilen minaresi, kare kaideli, silindirik formlu ve tek şerefeli olup, konik bir külaha sahiptir.
Caminin kuzey cephesinde, girişi koruyan ve dört adet kare kesitli ahşap kolonla taşınan son cemaat yeri şeklinde düzenlenmiş bir sundurma vardır. Ahşap kolonlar, piramidal formlu taş kaidelere oturur. Cephe ortasında yer alan giriş bölümü sonradan seramikle kaplanmış olup, özgün durumu taş malzemelidir. Girişin doğusunda dikdörtgen formlu ve düz atkı taş açıklıklı bir adet pencere yer alır. Taş söveli olan pencere, yatay dizilmiş demir parmaklıklarla korunmaktadır. Diğer cephelerde yer alan alt sıra pencereleri de aynı düzenlemeye sahip olup, batı cephesinde bir, güney cephesinde iki, doğu cephesinde üç adet pencere yer alır. Batı cephesinde yer alan pencerelerden birisi tamamen kapatılmıştır. Diğer pencere ise sonradan kadınlar mahfiline geçit veren kapıya dönüştürülmüştür. Üst sıra pencereleri ise küçük boyutlu olup, doğu ve batıda birer, güneyde ise iki adettir. Dıştan içe doğru piramidal şekilde genişleyen bu pencereler düz atkı taş açıklıklıdır. Pencere doğramaları sonradan plastik malzeme ile yenilenmiştir. Cepheler üstte kısa tutulmuş taş bir saçakla son bulur.
Harime basık kemerli bir kapı ile girilir. İki kanatlı olan ahşap kapısı sonradan yenilenmiş olup, tablaları sadedir. Harimin kuzeyinde kalan tek yönlü son cemaat yerine girişin batısında, kuzey duvarında bitişik 8 basamaklı ahşap bir merdiven ile ulaşılır. Merdiven sonradan kapatılmış olup, mahfil girişi batı cephesinden verilmiştir. Mahfil ikisi duvarlara bitişik olmak üzere dört adet kare kesitli ahşap ayak üzerine oturur. Ayakların köşeleri pahlanmıştır. İç mekânda, beden duvarları sıvanıp boyanmıştır. Taş olan mihrap, sonradan mermer ile kaplanmıştır. Ahşap olan minber sade bir düzenlemeye sahiptir. Aynalık kısmı bulunmayan minberin köşk kısmı baldaken tarzda olup, konik külahla son bulur. Caminin taban döşemesi ve tavanı ahşaptır. Tavanı, süsleme bakımından caminin en gösterişli yeridir. Mihrap ekseninde kalan bölüm, dikdörtgen pano şeklinde düzenlenmiş olup ortasında yuvarlak şekilli, kenarları dilimlenmiş kademeli bir göbek vardır. Göbek üzerine aplike tekniği ile baklava dilimi ve yumurta dizisi motifleri yerleştirilmiştir.