199- TİREBOLU LİSESİ

İlçesi                                 : Tirebolu

Mahalle/Köyü                   : Yeniköy Mahallesi

Kadastral Durum             : Ada: 32 Parsel: 1

Karar / Tarih                     : 29.11.1990 / 875

Yapım Tarihi                     : 1842-50

Yaptıran                            :

Yapı Tipi                           : Askeri kışla (günümüzde okul)

Okul kayıtlarına göre Sultan Abdülmecit zamanında takriben 1842 ile 1850 yılları arasında askeri kışla olarak inşa edilen yapı, 1917 Rus ordusunun topçu atışına maruz kalarak tahrip olmuş, uzun süre metruk kaldıktan sonra dönemin valisi Ali Aksu tarafından 1960 yılında onartılmıştır. Bina, 10 Ekim 1966’dan günümüze okul olarak kullanılmaktadır.

Yapı, kagir sistemde kesme taş malzeme ile inşa edilmiştir. Yapımında kullanılan taşların Gelibolu Mevkiindeki Begire Deresi yakınlarından getirilmiştir. Zemin üzeri iki katlı olan yapı simetrik bir kurguya sahiptir. Kuzeye bakan ön cephesinin ortasında iki kollu yüksekçe bir merdiven bulunur. Bodrum katın girişi merdivenin altındaki kapıdan sağlanır. Yapının cepheleri kat silmeleri yatayda üçe, düşeyde ise kornişlerle beşe bölünmüştür. Kat silmeleri taş olup, profillendirilmiştir. Düşeyde her bir bölümde ikişer pencere bulunur. Pencere söveleri yüzeyden hafifçe dışa taşar. Düşey dikdörtgen biçimli pencereler, basık kemer açıklıklı olup, kemer kilit taşı dışa taşırılarak vurgulanmıştır. Birinci kat ortasında bulunan basık kemer açıklıklı giriş kapısının iki yanında ışıklıklar bulunur. Cephe, üstte sonradan betonla yenilenen saçaklarla tamamlanır. Yapının yanlarından arkaya doğru devam eden bölümler eklenmiş olup, arka cephede iç avlu şeklinde bir alan elde edilmiştir. Bu alana sonradan ek yapı ilave edilmiştir. Yapının ana mekanı orta sofalı bir plan şeması ile inşa edilmiştir.

200- KAZIM KARABEKİR İLKÖĞRETİM OKULU

İlçesi                                 : Tirebolu

Mahalle/Köyü                  : Yeniköy Mahallesi

Kadastral Durum            : Ada: 32 Parsel: 4

Karar / Tarih                    : 29.11.1990 / 875

Yapım Tarihi                    : 19. yy.

Yaptıran                           :

Yapı Tipi                          : Okul

Yayınlarda 19 yy. sonlarında inşa edildiği belirtilen yapının Osmanlı Dönemi’nde askeri kışla olarak kullanıldığı ifade edilir. Bodrum üzeri iki katlı olarak inşa edilen yapının girişi ön cephenin ortasında olup, giriş eyvanına üç yönlü yüksekçe bir merdiven ile ulaşılır. Basık kemer açıklıklı girişin iki yanında birer adet ışıklık yer alır. Giriş üzerindeki kitabelik boştur. Giriş eyvanına odalardan açılan birer pencere daha vardır. Birinci katta giriş eyvanının iki yanında simetrik olarak yerleştirilmiş beşer pencere bulunur. İkinci katta ise 12 adet pencere bulunur. Pencerelerin tamamı basık kemer açıklıklı olup aynı formdadır. Yapının yan cephelerinde ise her katta üçer pencere açıklığı vardır. Cepheler, kat ve köşe silmeleri ile vurgulanmıştır. Kat silmeleri profillidir. Yapı, sonraki dönemlerde çok defa müdahale görmüş olsa da beden duvarları özgün şeklini korumuştur. Örtü sistemi de sonradan betonarme olarak yenilenmiş olup, günümüzde dört omuzlu kırma çatı şeklindedir.

201- HALK EĞİTİM BİNASI

İlçesi                                 : Tirebolu

Mahalle/Köyü                   : Çarşı Mahallesi

Kadastral Durum             : Ada: 47 Parsel: 5

Karar / Tarih                     : 29.11.1990 / 875

Yapım Tarihi                     :

Yaptıran                            :

Yapı Tipi                           : Okul

Çarşı Mahallesi’nde yer alan yapının cumhuriyetin ilk yıllarında inşa edildiği belirtilmektedir. Doğu – batı doğrultusunda dikdörtgen planlı olarak inşa edilen yapı zemin üzeri üç katlıdır. Yüksek bir tepenin dibine inşa edilen yapının arka cephesi yol kotundan itibaren iki kat olarak algılanır.

Yapının en gösterişli bölümü olan ön cephesinde zemin katın ortasında giriş açıklığı ve girişin iki yanında ikişer pencere yer alır. Üst katlarda, her katın ortasında birer adet büyük, yanlarda ise ikişer adet daha küçük pencere bulunur. Pencereler cepheye simetrik olarak yerleştirilmiştir. Yapının kat araları ve köşeleri silmelerle vurgulanmıştır. Kat silmeleri profillidir. Pencerelerin taş söveleri, kat silmelerine kadar indirilerek estetik bir görünüm elde edilmiştir. Basık kemer açıklıklı olan pencereler, tüm cephelerde aynı formda inşa edilmiştir. Ancak arka cephe pencere formları sonraki dönem müdahaleleriyle bozulmuştur. Yapının cepheleri üstte taş bir saçakla sonlanır. Yapının arka cephesinde, kot farkı nedeni ile ikinci katı ortasına tesadüf eden ikinci bir girişi vardır. Yapının üzeri çinko levhalarla kaplı dört omuzlu kırma çatı ile örtülüdür.

D- KONUT MİMARİSİ

Tirebolu’da çoğunluğu Gazipaşa Caddesi’nde yer alan 27 adet tescilli konut bulunmaktadır. Giresun Evleri kitabında yer verilecek olan bu konutların genel özelliklerine alttaki Gazipaşa Caddesi bölümünde yer verilmiştir.

202- GAZİPAŞA CADDESİ

İlçesi                                 : Tirebolu

Mahalle/Köyü                  : Gazipaşa Caddesi

Kadastral Durum             : Ada:  Parsel: 

Karar / Tarih                     : 29.11.1990 / 875

Yapım Tarihi                     :

Yaptıran                            :

Yapı Tipi                           : Cadde ve Konut

Tirebolu İlçesi’nde bulunan geleneksel konutların pek çoğu Gazipaşa Caddesi üzerinde sıralıdır. Bu caddenin bir kısmı Sakarya Mahallesi bir kısmı da Cintaşı Mahallesi sınırları içinde kalır. Tescilli eserlerin yoğunlaştığı Gazipaşa Caddesi, doğu-batı yönünde bir cadde olup, topografik bakımdan düşük eğimli bir konuma sahiptir. Tirebolu’da tescil çalışmalarında geç kalınması nedeni ile pek çok yapı yıkılmış, yerine yeni binalar yapılmıştır. Yeni yapılanmada kat sınırlamasının dikkate alınmaması nedeni ile geleneksel konutların pek çoğu yeni doku içerisinde boğulmuştur. Yeni yapılanmada, eski binaların cephe düzeni tekrarlanmaya çalışılsa da pencere, silme, söve vs. gibi cephe elemanlarındaki farklılıklar nedeni ile eski-yeni uyumsuzluğu oldukça belirgindir.

Tirebolu’daŞehrin ticari merkezi konumundaki ana caddesi üzerinde bulunan bu evlerde; alt katın dükkân olarak planlanması nedeni ile üst kata giriş, genellikle yan cepheden sağlanır. Buradan bir merdiven ile üst kata ulaşılır. Üst katta bir sofa ve sofaya açılan yan yana iki oda bulunur. Banyo-tuvalet gibi birimler sofanın bir köşesinde bulunur ve ince bir duvar ile sofadan koparılır. Evlerin eğimli bir araziye konumlanışı nedeni ile basit ve çarpık planlı evler ortaya çıkmıştır.

Cephe elemanlarından olan pencereler, genellikle giyotin tipi pencereler olup, ½ oranlı pencerelerle beraber üç adet giyotin pencerenin bitiştirilmesiyle oluşturulmuş ¾ oranlı pencereler de bulunmaktadır. Çoğunluğu bitişik düzende inşa edilen konutların bazılarının arasında 1,5 ile arasında boşluk bırakılarak giriş bölümü yan cepheye kaydırılır. Bu şekildeki örnekler, caddeye bakan cephelerde, zemin katları dükkân amaçlı kullanıldığı örneklerdir. Tirebolu’da bulunan konutlarda da taş olmayan duvarların sac ile kaplandığı görülür ve sac kaplı evlerin sayısı çoğunluğu oluşturur.

Tirebolu’da yapılan çalışmalarda5 farklı cephe tipi tespit edilmiştir.

1-      Ara katlı (kilerli) konut cepheleri

2-      Ara katlı (daireli) konut cepheleri

3-      İçbükey çıkmalı konut cepheleri (Zemin + 1)

4-      İçbükey çıkmalı konut cepheleri (Zemin + 2)

5-      Düz Cepheler

 Ara Katlı (Kilerli) Konutlar, ticari saha içerisinde yer alır ve alt katları dükkân şeklinde kullanılır. Zemin katta, sofanın caddeye bakan tarafında dükkân sıraları bulunur. Dükkânlar, zemin kata göre daha basık yapılır. Zemin katın tavanı ile dükkân tavanı arasında kalan yaklaşık bir buçuk metre yükseklikteki boşluk ise ara kat şeklinde tasarlanır. Ara kata, üst kata çıkılan merdivenden dar bir kapı ile geçilir. Bu ara kat, kiler olarak kullanılır ve sadece Tirebolu İlçesi’ne özgü bir uygulamadır. Tirebolu’daki tescilli evlerin tamamına, Giresun Evleri kitabında yer verilecektir.