İlçesi : Merkez
Mahalle/Köyü : Hacı Miktat Mahallesi
Kadastral Durum : Pafta: 6 Ada: 56 Parsel: 5
Karar / Tarih :14. 02. 1986 / 1917
Yapım Tarihi :1889
Yaptıran :Hacı İsmail Efendi
Yapı Tipi :Cami
Caminin ilk olarak 1661 (H. 1072) yılında Hacı Mittad Ağa tarafından inşa ettirildiği, 1841 (H. 1257) yılında ise Hacı Çalık Kapudan tarafından onarımının yaptırıldığı, doğu cephesindeki giriş kapısı üzerinde yer alan kitabeden anlaşılmaktadır. Şimdiki cami cümle kapısı üzerindeki kitabeye göre 1889 (H. 1307) yılında Hacı İsmail Efendi tarafından eski caminin yerine, inşa ettirilmiştir. Kâgir sistemde inşa edilen yapı, uzunlamasına dikdörtgen planlıdır (13.40X16.40 m). Malzeme bakımından beden duvarlarında düzgün yonu bazalt; son cemaat yeri, kubbe kasnağı, pencere söveleri, minare, ağırlık kulesi ve duvarlara bitişik ayaklarda ise kesme andezit taş kullanılmıştır. Ana mekân, içten duvarlara bitişik sekiz adet ayakla taşınan sekizgen kasnaklı kubbe ile örtülüdür. Kasnakta 8 adet pencere yer alır. Kubbeye geçiş pandantiflerle sağlanmıştır.
Caminin kuzey cephesi diğer cephelere nazaran özenle inşa edilmiştir. Cephenin tamamında kesme andezit taşı kullanılmıştır. Son cemaat yeri, üçlü bir düzenlemeye sahip olup yanları dar, ortası daha geniş ve yuvarlak kemerlidir. Kemerler ortada iki büyük sütuna, yanlarda ise duvara gömülü birer sütuna oturmaktadır. Son cemaat yerinin solunda minareye, sağında mahfile çıkışı sağlayan kapılar yer almakta olup, bu alanın üzeri çapraz tonozlarla örtülüdür. Son cemaat yeri üzerinde yer alan kadınlar mahfili dördü kuzeye, biri doğuya bakan yuvarlak kemerli pencerelerle aydınlatılır. Ayrıca alınlıkta yuvarlak formlu bir pencere daha bulunur. Caminin cepheleri, duvara gömülü ayaklarla eş büyüklükte üçer bölüme ayrılmıştır. Her cephenin ortasına saçak altına gelecek şekilde yuvarlak kemerli birer pencere yerleştirilmiştir. Alt sıra pencereleri 120 cm. yüksekliğinde olup, sivri kemerli ve demir şebekelidir. Cephe duvarları üstte, içbükey ve dışbükey silmelerden oluşan bir saçak ile sonlanır.
İç mekâna giriş kuzey ve doğu cephelerinde yer alan iki adet kapı ile sağlanır. Ana giriş kuzey cephede yer alır. Basık kemerli olan bu giriş, dikdörtgen bir çerçeve içine alınmış olup, üstte üçgen alınlıkla son bulur. Doğu cephesinde yer alan diğer giriş basık kemerlidir. İç mekânda beden duvarları süsleme bakımından sade olmasına karşın, mahfil korkulukları, mihrap ve minber ise oldukça gösterişlidir. Ahşap olan mahfil korkulukları, dalgalı hatlarla kıvrımlı bir görünüşe sahiptir. Beşgen nişli mihrap, kesme taş işçiliklidir. Niş çevresi, içerisinde palmet motifi dizisi yer alan dikdörtgen bir bordürle çevrelenmiştir. Üstte doğru daralan üç kademeli kavsarası, yatay bir silme ile nişten ayrılır. Kavsara köşelerinde kalan üçgen yüzeylere stilize edilmiş bitkisel motifler ve birer adet yıldız motifi yerleştirilmiştir. Mihrabın iki yanında, yüzeyi yiv sıraları ile hareketlendirilmiş birer plaster bulunur. Plasterler altta kübik kaideye oturur. Kaidelerin yüzeyinde, barok karakterli stilize yaprak motifi yer alır. Kaideler, üstte diş sırası motifi ile sonlanır. Plasterler, korint tarzı başlıklara sahiptir. Başlıkların üzerinde, arşitrav şeklinde düzenlenmiş yatay dikdörtgen alınlık vardır. Alınlığın ortasında “Küllemâ dehale aleyhâ Zekeriyye’l-Mihrâb” (Zekeriya onun yanına mihraba her girdikçe…) yazılı bir kitabe ve kitabenin iki tarafında simetrik olarak yerleştirilmiş ay-yıldız ve stilize palmet motifleri yer alır. Alınlık üstte, diş sırası motifi ile sonlanır. Alınlık üzerindeki tepelik ise, farklı bir düzenlemeye sahiptir. Ortada yazılı bir madalyonun iki yanında stilize edilmiş kenger yapraklarından oluşan bitkisel birer motif bulunmaktadır. Madalyonun üst kısmında ise, yan yana birer volüt, kıvrık ve dalgalı hatlarla tepelik kısmına üçgen bir form verilmiştir. Volütlerin kenarlarında pano içerisine yerleştirilmiş rozet motifleri görülür. Mihraptaki motiflerin bir bölümü altın yaldızlıdır. Minber, sonradan değiştirilmiştir. Ahşap olan minberin giriş kemeri, aynalık, korkuluk ve köşk kısımlarında, ajur, geçme ve kazıma teknikleriyle oluşturulmuş bitkisel ve geometrik ağırlıklı süsleme unsurları yer alır. Özellikle onikigenlerin iç içe geçmesiyle oluşturulan geometrik ve yıldız motifleri ile kemerli düzenlemeler, minbere hareketli bir görünüm kazandırmıştır. Caminin minaresi; yüksek kaideli, soğan şeklinde pabuçlu, onikigen gövdeli, tek şerefelidir. Minare, boğumlu ve kubbemsi külah kısmının üzerindeki alemle son bulur. Yapı 2011 yılında restore edilmiştir.
Kuzey cephesindeki cümle kapısı üzerindeki celi sülüs karakterli kitabesi
Alemdar zade yani Hacı İsmail Efendidir
Eden bu ma’bedi pâki berâ-yi müslimin ihya
Giresun Hanedanından olup bu sâhibü’l-hayrât
Müceddid olarak etti bu ali ma’bedi inşa
Yapı bir câmi’ alemde mutlaka ehl-i cennettir
Hadis-i men bena’ ile mübeşşer oldular zira
Okundukça ezân-ı pak eda oldukça penc evkât
O sâhib-i hayrı me’cur eyleye dâreyn de Mevlâ
Yazılsa levha-i gevherde layık hayrî tarihi
Giresun’da şu câmi-i zâhir ü bâtında pak-ı alâ
Fî 17 M. Sene 1307(13 Eylül 1889)
Doğu cephesi girişi kapısı üzerindeki celi sülüs karakterli kitabesi
Sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât
Hacı Mittad Ağa’nın vakfıdır sene 1072 (1661-62)
Merhum Hacı Çalık Kapudan’ın sülsünden hayratıdır. Sene 1257 (1841-42)
Kaynakça:
- Giresun Kent Kültürü- Giresun Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları/