İlçesi : Şebinkarahisar
Mahalle/Köyü : Merkez
Kadastral Durum : Ada: 292 Parsel: 37
Karar / Tarih : 12.01.1979 A-1490.Y.K.K
Yapım Tarihi :
Yaptıran :
Yapı Tipi : Kale (Arkeolojik Sit Alanı)
Şebinkarahisar Kalesi,Kelkit Vadisinin kuzeyinde denizden yaklaşık olarak 1560 metre yükseklikte ilçe merkezinin güneyi ile güneydoğusunu kuşatan ve Hacı Kayası olarak bilinen şehre hâkim bir tepe üzerinde yer alan kalenin yapım tarihi ve yaptıranı hakkında bilgi veren kitabesi mevcut değildir. Akademik yayınlarda kalenin ilk kuruluşunun Roma öncesine kadar gittiği, surların büyük bölümünün Mengücekler zamanında yeniden yapıldığı yönünde bilgiler verilmektedir. Özellikle Mengücekli hükümdarlarından Fahrettin Behramşah’ın 1184 yılında kaleye önemli eklemeler yaptırdığı belirtilir. Kalenin günümüzdeki girişi ve surları Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine aittir. Kale kapısı üzerindeki kitabe ve çift başlı kartal kabartmasının 1896 yılında yok edilmiştir. Osmanlı döneminde birkaç defa onarılan kale, 1915 Ermeni ayaklanmasında büyük zarar görmüştür.
Arazinin topografik yapısına göre şekillenen kale, dış ve iç kale olmak üzere iki bölümden oluşur. Dış kale olarak tanımlanan surlar, yer yer yarım daire planlı kulelerle sağlamlaştırılmıştır. Şehirden basamaklı bir yolla ulaşılan kalenin giriş kapısı sivri kemer açıklıklı olup, girişin iki yanında yarım daire planlı birer kule vardır. Düzgün yonu taş malzeme ile inşa edilen ve Selçuklu Kapısı olarak da anılan bu kapının 15- 20 metre kuzeydoğusundan sonradan kapandığı anlaşılan ve Bizans dönemine ait olduğu belirtilen başka bir kapı daha vardır. Dış kale olarak tanımlanan surların kuzeybatısında yer alan oval planlı büyük burç kaynaklarda Kızlar Kalesi olarak anılır. Kalenin kuzey ve doğusunda kalan surlar, günümüzde harap durumdadır. Kale içerisinde irili ufaklı çok sayıda kayaya oyma sarnıç vardır. Bunlardan en önemlisi “Kırk Badal” olarak adlandırılan su tünelidir. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde, kale içinde yetmiş kadar ev, çok sayıda sarnıç ve buğday ambarları ile Küçük Fatih Camisinden bahsedilir. 1915 Ermeni isyanına kadar bu yapıların çoğunun ayakta olduğu belirtilmektedir.
İçkale, sekizgen bir kule ve kuleyi çevreleyen avludan oluşmaktadır. Surlara göre 10 – 15 metre yüksek olan içkale, kayalık bir zemin üzerine oturur. İçkaleye dıştan basık, içten sivri kemer açıklıklı bir kapı ile girilir. Kapı eyvan biçiminde olup, köşelerden yuvarlak planlı kulelerle desteklenir. İç kalenin kuzeybatı köşesinde dört katlı, sekizgen planlı büyük bir kule yer alır. Basık kemerli giriş açıklığı bulunan kulenin duvar kalınlığı 1, 5 metredir. Kulenin mazgal siperlerine 42 basamaklı bir merdiven ile ulaşılır. İç çapı 12 m., yüksekliği 27 m. olan bu kulenin, girişin bulunduğu cephesi dışında kalan diğer cephelerinde, sivri kemer açıklıklı birer penceresi vardır. Kalenin en önemli birimlerinden olan bu kulenin köşelerinde, kapı ve pencere sövelerinde kesme ve düzgün yonu; diğer yerlerinde ise moloz taş kullanılmıştır.
Kaynakça:
- Giresun Kent Kültürü- Giresun Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları/